زرشک مزداب

شايد نام زرشک بر لبان شما لبخند بنشاند و طعم آن حس چشايی شما را برانگيزاند اما، آنگونه که شهاب آزاده روايت می کند، برای علی که به روستای "خشک" در خراسان برگشته تا درجمع آوری زرشک به خانواده اش کمک کند زرشک معنای ديگری دارد.<br />

زرشک، از پلو تا نوشابه
 
در روستای مزداب، نزديک بيرجند، خانوادۀ قلی پور بخش اصلی خانۀ خود را در آبان ماه به خشک کردن زرشک اختصاص داده اند. خوشه های زرشک به در و ديوار خانه آويزان شده تا خشک شود. اين خوشه های قرمز زرشک بايد روی ديوارها بماند تا کاملا خشک شده و به بازار مصرف عرضه شود.<br
زرشک محصول بومی خراسان جنوبی است و به صورت گسترده در آن مناطق کشت می شود. مرکز اصلی توليد زرشک در ايران است و تقريبا ۹۸ درصد زرشک ايران در مناطق اطراف بيرجند و قاين توليد می شود. در ديگر مناطق ايران بخصوص در اطراف البرز، زرشک به صورت وحشی می رويد اما اين زرشک هسته دار و فقط برای توليد آب زرشک و لواشک خوب است.<br />
در اطراف بيرجند باغات زيادی برای توليد زرشک ايجاد شده است. آمار های رسمی نشان می دهد که ۱۸ هزار خانوار روستايی و شهری در زنجيرۀ توليد، توزيع و فرآوری زرشک فعاليت دارند. نزديک به ۷۸۰۰ هکتار از باغات منطقه زير کشت زرشک است و سالانه ۸ هزار و ۴۵۰ تن زرشک توليد می شود. ارزش اقتصادی اين محصول ۲۴ ميليارد تومان برآورد می شود.<br />
قيمت هر کيلو زرشک در فصل برداشت در شهر بيرجند به طور ميانگين حدود چهار هزار تومان است.<br />
زرشک معمولا از طريق قلمه زدن تکثير می شود و ارتفاع درختچه های آن يک تا يک و نيم متر است و ماهی يک بار آبياری لازم دارد. درختچۀ زرشک در ارديبهشت ماه گل های زرد رنگی می دهد که در تابستان به ميوه تبديل می شوند، در اواخر مهر و اوايل آبان زرشک رسيده و آمادۀ برداشت است.<br />
درختچه های زرشک خار دار و ميوۀ آن به شکل خوشه است. خوشه های زرشک را با قيچی می چينند. خوشه های چيده شده را به ديوار آويزان می کنند تا هم از گرد و خاک در امان باشد و هم نيازی به وسايلی مانند خشک کن نداشته باشد.<br />
خشک کردن زرشک از مراحل مهم زنجيرۀ توليد است چون زرشک به سرعت سياه شده و کپک می زند و حتی بعد از خشک شدن نيز احتمال خراب شدن آن زياد است. برخی کشاورزان پنکه هايی را جلوی خوشه های زرشک می گذارند تا زودتر خشک شود.<br />
معمولا زرشک ها سه تا پنج ماه روی ديوار می ماند و بعد از آن پنکۀ بزرگی جلوی آن قرار می دهند تا گرد و غبار روی زرشک گرفته شود. خارها را نيز زنان روستايی از زرشک های جدا کنند.<br />
زرشک تالاری<br />
زرشک مرغوب قرمز رنگ به "زرشک تالاری" معروف است و زرشک های درجه دوم نيز " زيرتالاری" نام دارد. دليل نام گذاری زرشک تالاری به خاطر اين است که در تالارهای غذاخوری مصرف دارد و با آن زرشک پلو درست می کنند.<br />
برخی کشاورزان برای براق شدن زرشک ها به آن پارافين اضافه می کنند. اين کار اگر چه زرشک را مشتری پسند می کند اما از عمر آن نيز می کاهد.<br />
زرشک را می توان برای يک سال به آسانی نگهداری کرد اما اگر به آن پارافين زده شود در عرض سه تا چهار ماه خراب می شود.<br />
زرشک توليد شده معمولا در بازارهای مشهد و تهران عرضه می شود. مهمترين استفاده اين محصول همان زرشک پلو معروف است اما مربا و آب آن نيز خوشمزه و گران است. روستائيانی که زرشک توليد می کنند تقريبا در اکثر غذاهای خود از کوکو سبزی گرفته تا قيمه از زرشک استفاده می کنند. توليد کنندگان اين محصول می گويند زرشک در کاهش فشار خون بسيار موثر است. به تازگی در شهر مشهد نوشابه زرشک نيز توليد شده است. گفته می شود خارجی ها از زرشک به عنوان رنگ دهنده و چاشنی غذا استفاده می کنند.

با تشکر از دوست و برادر عزیز رحیم غلامی که

این مقاله را تهیه کردند

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: